COVID-19 aşılarının bulunması ile birlikte gebe kalmak isteyen, kalihazırda gebe olan ya da emzirme sürecindeki kadınların ikilemleri çoğaldı diyebiliriz. Aşı olanlar kadar aşı olmakta tedirginlikleri bulunanların sayısı da azımsanamayacak kadar fazla. Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Hediye Dağdeviren Covid-19 aşılarının gebelik ve emzirme sürecindeki etkileri hakkında önemli bilgileri paylaştı.

Covid-19 anne adaylarını nasıl etkiler?
Anne adayları, Covid-19 aşıları ile ilgili tedirginlik yaşasa da; gerçekleştirilen bilimsel araştırmaların sonuçları Covid-19 hastalığının anne adaylarını, gebe olmayan kadınlara oranla daha çok etkilediğini ortaya koyuyor. CDC verilerine göre hamile olan ya da yakın zamanda gebe kalan kadınlara koronavirüs bulaştığında Covid-19 hastalığının daha ağır geçtiği ve ne yazık ki hastalığın erken doğumlara neden olabileceği ifade ediliyor. Dolayısıyla bu soruya vereceğimiz yanıt oldukça olumsuz, elbette herkeste aynı sonuçların ortaya çıkacağını söylemek doğru değil; yine de Covid-19’un hem anne adayı, hem de bebek için yol açabileceği potansiyel risklerin göz ardı edilmemesi gerekiyor.

Covid-19 aşıları gebe kadınlar için güvenli ve etkili midir?
Covid-19 aşıları gebe, gebe kalmaya çalışan veya gelecekte gebe kalabilecek kişiler için öneriliyor. Gebelik sırasında gerek aşıların güvenliği, gerek etkinliği bakımından her geçen gün daha çok veriye sahip oluyoruz. Sahip olduğumuz veriler, Covid-19 aşısı olmanın faydalarının gebelik sırasında aşılamanın potansiyel risklerine kıyasla çok daha önemli olduğunu gösteriyor.  Üstelik belirttiğim gibi Covid-19 hastalığının gebelerde, gebe olmayan kadınlara oranla çok daha ağır seyretme riskinin bulunması aşıların önemli bir gereklilik olarak ön plana çıktığını gösteriyor.

Gebelik döneminde ne zaman aşı yapılmalıdır? İlk 12 haftanın geçmesi beklenmeli midir?
Gebelik döneminde aşı zamanlaması konusu oldukça merak ediliyor. Gebelik ilk 12 haftasında düşük riski, gebeliğin geri kalan dönemlerine oranla daha fazla olduğu için bu süre zarfında bazı ülkelerde aşılanma yapılmıyor. Ancak elde edilen güncel veriler gebelik sürecinde Covid-19 hastalığına karşı korunmanın maksimum seviyeye çıkarılması için aşının mümkün olduğunca hızlı bir şekilde, gebeliğin haftasından bağımsız olarak yapılması yönünde. Bu nedenle gebelikte Covid-19 aşı zamanlaması ile ilgili tüm gebelerin hekimleri ile dirsek temasında kalması en doğru yaklaşım.

Aşı anne ve bebek sağlığını nasıl korur?
Covid-19 aşısı yalnızca gebelik döneminde olanların değil emzirme dönemindeki kadınlar ve bebekleri için de oldukça önemli. Emziren annelerin bağışıklık sistemlerinin, koronavirüse karşı güçlendirilmesi için kadınların aşılanması öneriliyor. Üstelik aşılanan ve antikor üretimi başlayan anneler, bebeklerine de antikor geçmesine aracılık ediyor. Aşı olunmadığında hastalığın ciddi seyredebilme riskinin de bu anlamda dikkate alınması gerekiyor.

Emzirirken Covid-19 aşısı yaptırılabilir mi?
Elbette! Emzirme dönemi dahilinde Covid-19 aşısı yaptırılabilir ve hatta yaptırılması önerilmektedir. Böylece ifade ettiğim gibi, hem anne hem de bebek bu salgına karşı daha güvende kalabilir. Yine de yalnızca aşı olmanın tam güvenlik sağlamak için şu an için yeterli olmadığı, aşı olan kişilerin de hijyen, maske ve mesafe kurallarına uymaları gerektiği unutulmamalıdır.

Aşılar, doğmamış çocuğa Covid-19’a karşı bir miktar koruma sağlayabilir mi?
Aşı sonrası üretilen antikorların, plasentadan bebeğe geçtiği yönünde bir emsal olsa da bu soruya kesin bir yanıt verebilmek için şu an elimizde yeterince bilimsel veri bulunmamakta. Covid-19 aşısı olan kadınlardan doğmamış bebeğe antikor geçmesi mümkün olsa da, bu antikorların koruyuculuğu hakkında daha çok araştırmaya ihtiyaç duyuluyor.

Tüp bebek tedavisi sürecinde aşı yaptırılır mı?

Doğal yollarla gebelik oluşmadığında tüp bebek tedavisi birçok çifte hayallerine kavuşma fırsatı sunabiliyor. Tüp bebek tedavisi olmayı isteyen ya da hali hazırda tedavi sürecinde olan çiftler de aşı konusunda kararsızlık yaşayabiliyor. Tüp bebek tedavisi sürecinde Covid-19 aşısı yaptırılabilir, zamanlama konusunda tedaviyi yürüten ve yakından izleyen hekimler en doğru yönlendirmeyi yapacaklardır.

Delta varyantı anne adaylarını nasıl etkiler? Aşıların bu varyanta karşı koruyuculuğu hakkında ne söyleyebilirsiniz?
Ne yazık ki Delta varyantının gebeleri daha fazla etkilediğini biliyoruz. Bu durum Delta varyantına karşı aşılanmanın önem kazanması sonucuna yol açıyor. Aşının anne karnındaki bebeğe herhangi bir zararı bulunmuyor, aksine anne adayları aşılanmadığında ve enfeksiyon nedeniyle ciddi sorunlar yaşadığında bebek zarar görebiliyor.

Konuyla ilgili eklemek istedikleriniz…
Gebelik bir kadının hayatında deneyimleyebileceği en benzersiz, en mucizevi ve en duygu yüklü süreçlerden biridir. Her anına özenilir, elbette bu özen tedirginlikleri ve korkuları da beraberinde getirir. Ancak söz konusu küresel bir salgın ve bu salgından korunup etkilerini minimize etmek için elimizde aşı olmak gibi güçlü ve etkin bir seçeneğimiz var. Gebe kalmayı düşünen, gebelik sürecinde olan ya da emzirme dönemindeki kadınların aşı olmasının riskli olmadığı yönünde bilimsel verilere de sahibiz. Aşı olunmadığında potansiyel riskleri de ne yazık ki yalnızca ülkemizde değil dünya genelinde deneyimledik. Tedbirli olabiliriz, imkanımız ve fırsatımız var. Ne kadınların ne de bebeklerin sağlığı riske atılmalı! Aşı ile korunmalı ama aynı zamanda hijyen, maske ve mesafe kurallarına da uyum sağlamalıyız.