Saç, en önemli karakteristik özelliklerden biri olarak kabul ediliyor. İnsanlar için hayati bir fonksiyonu olmasa da seksüel ve sosyal iletişimde vazgeçilmez olarak yerini koruyor. Saçlarımızın yapısı, kalitesi ve sağlığını belirleyen farklı pek çok faktör olsa da beslenme tercihleri önemli belirleyiciler olarak karşımıza çıkıyor. Sağlıklı saçlar için öncelikle düzenli ve yeterli beslenmek gerekiyor. Saç ve cilt dışarıdan ne kadar beslenirse beslensin, içeriden beslenmediğinde tam olarak sağlıklı hale gelmiyor. Bu nedenle bazı vitamin ve mineraller saç sağlığı ile doğrudan ilgili oluyor. Yani saçların hem kalitesinin hem de miktarının bireyin beslenmesiyle yakından ilişkili olduğu anlamına geliyor.
Saç dökülmesine iyi gelen vitaminler hangileri?
DEMİR
Demir, saç büyümesi dahil pek çok vücut işlevi için önemli bir mineraldir. Kansızlığa neden olan demir eksikliği saç dökülmesinin başlıca nedenleri arasında olup kadınlarda özellikle sık görülmektedir. Hemoglobin yapımı için gerekli olan demirin ilk mobilize olduğu birim kıl follikülleridir. Dolayısıyla kanda anemi görülmeden çok önce saçlarda dökülme başlayabilir. Serum ferritin düzeyi demir eksikliğini göstermek için en hassas ve özgün laboratuvar testidir. Dolayısıyla saç dökülmelerinde, demir depolarının istenilen düzeylere getirilmesi önerilmektedir. Karaciğer, kırmızı et, mercimek, yumurta, istiridye demir bakımından zengin besinlerdir.
ÇİNKO
Saç dökülmesi denildiğinde ilk akla gelen çinko olsa da, çinko eksikliği sık görülmez. Çinko, vücutta yüzlerce enzimin yapısında bulunan yaşamsal bir mineraldir. Saç yapımı ve onarımında, yağ bezlerinin çalışmasında önemli rolü vardır. Çinko eksikliğinde, saç tellerinde trikotiyodistrofi olarak adlandırılan, mikroskopide düzensiz bantlar görülür. Kıllar incelir. Ancak çinkonun fazlası da, saç dökülmesine neden olur. O nedenle sağlıklı kişiler, çinko desteği almak yerine istiridye, karides, kırmızı et, ıspanak, buğday rüşeymi, kabak çekirdeği ve mercimek gibi doğal kaynaklar tüketerek çinko ihtiyacını karşılamalıdır.
A VİTAMİNİ
A vitamini saç dokusunu serbest radikallerin olumsuz etkisinden koruyan önemli bir antioksidandır. Deride sebum adı verilen yağlı bir maddenin üretimine yardımcı olur. Sebum saçlı deriyi nemlendirir ve saçın sağlıklı, parlak olmasını destekler. A vitamini eksikliği de fazlalığı da saç dökülmesine neden olur. Yani azı karar çoğu zarar denilebilecek bir vitamindir. A vitamininin en iyi kaynakları havuç, bal kabağı, ıspanak, brokoli, tatlı patates, kale ve mercimek gibi bitkilerdir. A vitamini süt, yumurta, yoğurt, morina balığı, karaciğeri yağı gibi hayvansal gıdalarda da bulunmaktadır.
BİYOTİN (Vitamin B7 veya Vitamin H)
B vitaminleri, saçların sağlıklı uzaması için gereklidir ve en önemlisi olan biyotin hücrelerin enerji üretiminde rol alır. Saç dökülmelerine ve saç beyazlamasına karşı etkisi olan keratinin üretiminde önemlidir. Bunun yanında biyotin, saçı kırılmalarına karşı da koruyucudur. Yeterince alınmaması saç derisinde pullanmalara ve saç dökülmelerine sebep olur. Biyotin kaynağı olan gıdalar: Çiğ yumurta sarısı, karaciğer, tam tahıllar, karnabahar, avokado, soya fasulyesi ve diğer baklagiller, dut, mantar, fıstık ve süttür.
VİTAMİN B5 (Pantotenik asit)
Pek çok fonksiyonu vardır ancak büyümeyi sürdürme, sinir sistemine destek ve saç yapımını takviye etme en önemli görevleridir. Bu vitamin saç sağlığının değerli ve vazgeçilmez bir koruyucusudur. Özellikle kalsiyum pantotenat formu destek olarak çok etkilidir.
FOLİK ASİT (Vitamin B9)
Dokuların gelişimine ve hücre fonksiyonlarının düzgün işlemesine yardımcı olur. Saçların büyümesini ve hücrelerin yenilenmesini sağlar. Folik asit eksikliği, saç sağlığının bozulmasına, geç uzamasına, saç dökülmelerine ve erken beyazlaşmasına neden olabilir. Brokoli, portakal, baklagiller, et ve yeşil yapraklı sebzeler yüksek oranda folik asit içerir.
VİTAMİN B12
B12 vitamini, tüm organlara gerekli olan oksijen ve besini taşıyan kırmızı kan hücrelerinde olduğu gibi, DNA oluşumunda da temel bileşenlerden biridir. B12 vitamini eksikliğinde yeterince oksijenlenemeyen saç kökleri saç üretemez. B12 zengini besinlerin en başında karaciğer, et, balık, tavuk, yumurta ve süt ürünleri gelmektedir.
C VİTAMİNİ (Askorbik Asit)
Güçlü bir antioksidandır. Saçların yaşlanmasına neden olan serbest radikal meloküllerin oluşturduğu oksidatif strese karşı saçları korur. Saç yapısının önemli bir parçası olan kolajen proteininin üretimi ve keratin liflerin çapraz bağlanmasında rol olan C vitamini eksikliğinde saçlar çabuk kırılır, tirbuşon saç oluşur, parlaklığını yitirir ve güçsüz görünür. Çilek, yeşilbiber, turunçgiller, kivi, domates, brokoli iyi birer C vitamini deposudur.
Fotoğraf: @hoskelsa
D VİTAMİNİ
Yapılan araştırmalara göre D vitamininin, kıl gelişimi, farklılaşması ve kıl siklusunda rolü olduğu bilinmektedir. D vitamininin saç yapımında rolü olduğu düşünüldüğünden saç dökülmesi varlığında D vitamini eksikliği araştırılmalıdır. Vücudumuz D vitaminini direkt olarak güneş ışınlarından alarak üretir. Aynı zamanda yağlı balıklarda ve bazı mantar çeşitlerinde D vitamini bulunur.
PROTEİN
Saçın kimyasal yapısının %80’nini keratin adlı protein oluşturur. O nedenle saçların sağlıklı olması için yeterli protein alınmalıdır. Kılı oluşturan keratin proteininin karakteristik özelliği içerdiği yüksek orandaki sülfürdür. Bu sülfür, sistin aminoasidi kaynaklıdır. L-lizin aminoasidi de saç gelişiminde önemli olan diğer bir esansiyel aminoasittir. Dolayısıyla, proteinlerin eksik alımında, keratin yapımında gerekli aminoasitler alınamaz. Saçlar matlaşır, kolayca ele gelir, saç dökülmesi görülür. Saçlar yumuşak hissedilir, ama elastikiyeti kaybolmuştur. Saç rengi açılabilir (hipokromotrişya). Yeterli protein alımı yeni hücre oluşumunu yani saç sağlığını ve gelişimini destekler. Proteinden fakir beslenmede ve düşük kalorili diyetlerde yeterli yağ, protein, vitamin ve mineraller bulunmadığından kilo kaybederken saçlar da kaybedilebilir. Kemik suyu, yumurta, somon, tavuk eti kaliteli protein içeren gıdalardır. Badem, yoğurt, süt ve brokoli protein bakımından zengindir.
2 aydan uzun süren günde 100-150 adetten fazla saç teli dökülmesi varsa dermatoloji uzmanı tarafından araştırılması gerekmektedir.
YAZI: Uzman Doktor Yeliz Karakoca
